Yarattığı kişileri belli bir ortam
içinde sunan veya yaşatan, onların ruhsal yapılarını, yazgılarını,
serüvenlerini tanıtan, çoğunlukla düz yazı biçiminde kaleme alınmış, oldukça
uzun, hayal ürünü yapıtlar roman olarak adlandırılmaktadır.
İnsanların başlarından geçen ya da
geçebilir kanısı uyandıran olayları yer ve zaman bildirerek anlatır. Roman
olayları anlamak, anlatmak ihtiyacından doğmuştur. Romanlar konularına göre
çeşitli şekillerde sınıflandırılır. Konusu köy havası ve özellikleri içinde
gelişen roman köy romanı olarak adlandırılır.
Türk edebiyatında roman türünün
başlangıcı Tanzimat Dönemi’nde Fransız edebiyatından yapılan roman çevirilerine
bağlanabilir. Çeşitli dönemlerde Türk romanına hakim olan konular değişiklik
göstermiştir. Milli Edebiyat Akımı ile birlikte yazarlar Anadolu’ya yönelmiş ve
buradaki insanların yaşamlarını, sorunlarını konu alan eserler vermeye
başlamışlardır. 1940’dan sonra konusunu köy yaşamından alan romanların
sayısının arttığını görüyoruz. Türk köyündeki hayat gerçekçi bir dille anlatan
Mahmut Makal’ın Bizim Köy adlı kitabı köy edebiyatımızın en önemli ilk eserleri
arasındadır. Edebiyatımızda köy problemlerini değişik açılardan derinlemesine
ele alan pek çok eser verilmiştir. Eski kır romanlarının şairliğe resimciliğe
kaçan tasvirli romanların yerini bugün, köyün sosyal yapısını inceleyen,
köylülerin ekonomik hayatını konu edinen yeni bir köy romancılığı gelişmiştir.
İlk antropolojik araştırmalar ilkel
gruplar üzerinde yapılmıştır. Bu grupların sayısının azalması ile beraber
yapılan çalışmalar durmamış bunları çeşitli konulardaki araştırmalar
izlemiştir. Antropolojinin temel araştırma konusu kültür olduğu için insan
topluluklarının özellikleri değişik açılardan incelenmektedir. Kültür çeşitli
şekillerde gelecek kuşaklara aktarılır. Büyük bir toplulukta kültürün bazı
öğeleri zaman içerisinde değişebilir. Buna rağmen ele alınan grubun alt
gruplarında bu öğelerin daha geç ortadan kalktığı görülmektedir. Bunun en güzel
örneğini kır toplumlarında görüyoruz. Antropologların kır toplumlarına
yönelmesinde çeşitli sebepler etken olmuştur. Bilimsel olan bu yaklaşımın
yanında edebiyatçıların da eserlerinde bu konuya değindiklerini görüyoruz.
Roman, öykü gibi edebi eserler bizlere çeşitli ipuçları verebilmektedir.
Böylece bizlerin araştırdığı ve onların anlattığı kırsal alanı karşılaştırma imkânımız
söz konusu olmaktadır. Aşağıda konusu köy olan eserlerin bir
listesi verilmiştir.
(Köy Konulu Edebi Eserler Listesi)
Hikaye, Öykü, Roman
Eser Adı, Yazarı, Türü
Acenta Mirza, OSMAN ŞAHİN, Öykü
Acı Para, EROL TOY, Roman
Acı Tütün, NECATİ CUMALI, Roman
Aç Harman, MEHMET BAŞARAN, Öykü
Ahmet’in Kuzuları, SAMİM KOCAGÖZ, Öykü
Amerikan Sargısı, FAKİR BAYKURT, Roman
Anadolu Garajı, FAKİR BAYKURT, Roman
Anadolu Notları, R. NURİ GÜNTEKİN,
Gezi
Anadolu’dan Hikayeler, KEMAL BİLBAŞAR,
Öykü
Asker Cıgarası, NECMİ ONUR, Öykü
Bacı, TAHSİN H. BENDOĞLU, Roman
Bahar Hikayeleri, KENAN HULUSİ KORAY,
Öykü
Barış Çöreği, FAKİR BAYKURT, Roman
Başakçılar, O. ZEKİ ÖZTURAN, Öykü
Başka Olur Ağaların Düğünü, KEMAL
BİLBAŞAR, Roman
Bataklık Çiçeği, SELAHATTİN ENİS, Öykü
Baykuş, H. FAHRİ OZANSOY, Roman
Bereketli Topraklar Üzerinde, ORHAN
KEMAL, Roman
Bir Çift Öküz, SAMİM KOCAGÖZ, Roman
Bir Karış Toprak, SAMİM KOCAGÖZ, Roman
Bir Köy Öğretmeni, R. NURİ GÜNTEKİN,
Roman
Bir Şehrin İki Kapısı, SAMİM KOCAGÖZ,
Roman
Bir Yol, TALİP APAYDIN, Roman
Bizim Diyar, SEVİNÇ ÇOKUM, Roman
Bizim Köy, MAHMUT MAKAL, -
Bizim Köy (1975), MAHMUT MAKAL, -
Bozkır Gelini, BEKİR YILDIZ, Öykü
Bozkırda Geçen Günler, TALİP APAYDIN,
-
Bozkırdaki Çekirdek, KEMAL TAHİR,
Roman
Bozkırdaki Tehlike, KEMAL TAHİR, Roman
Büyük Mal, KEMAL TAHİR, Roman
Can Parası, FAKİR BAYKURT, -
Can Şenliği, ABBAS SAYAR, Roman
Cehennem Yolcuları, SELAHATTİN ENİS,
Roman
Cihan Şoförü, SAMİM KOCAGÖZ, Öykü
Çamasan, DEMİRTAŞ CEYHUN, Öykü
Çarığımı Yitirdiğim Tarla, MEHMET
BAŞARAN, Anı
Çarpana, ÜMİT KAFTANCIOĞLU, Öykü
Çıkrıklar Durunca, SADRİ ERTEM, Roman
Çilli, FAKİR BAYKURT, Öykü
Çuvalın Yanındaki Adam, NAHİT ERUZ,
Öykü
Dağ Kanunu, BEDİRHAN ÇINAR, -
Dağdaki Kaynak, TALİP APAYDIN, Roman
Define, TALİP APAYDIN, Roman
Değirmen, SABAHATTİN ALİ, Öykü
Demirciler Çarşısı Cinayeti, YAŞAR
KEMAL, Roman
Dik Bayır, ABBAS SAYAR, Roman
Doruktaki Öfke, EROL TOY, Roman
Döl, GÜLTEN DAYIOĞLU, Öykü
Dönemeç, ÜMİT KAFTANCIOĞLU, Öykü
Duru Göl, İLHAN TARUS, Roman
Efendilik Savaşında, FAKİR BAYKURT,
Roman
Efkar Tepesi, FAKİR BAYKURT, Roman
Ekilmemiş Topraklar, ORHAN
HANÇERLİOĞLU, Roman
Ekin İti, İLHAN TARUS, Öykü
Emmioğlu, TALİP APAYDIN, Roman
Eskici ve Oğulları, ORHAN KEMAL, Roman
Göl İnsanları, KEMAL TAHİR, Öykü
Güllüce’yi Sel Aldı, Y. ZİYA BADANLI,
Roman
Güneydoğu’ya Geçit Yok, FERZAN GÜREL,
Roman
Hacizci Toprak, CENGİZ TUNCER, Roman
Hanımın Çiftliği, ORHAN KEMAL, Roman
İnce Memed, YAŞAR KEMAL, Roman
İnce Memed II, YAŞAR KEMAL, Roman
İnsansız Şehir, ORHAN HANÇERLİOĞLU,
Öykü
Irazca’nın Dirliği, FAKİR BAYKURT,
Roman
Irgatların Öfkesi, KEMAL BİLBAŞAR,
Öykü
Kaçakçı Şahan, BEKİR YILDIZ, Öykü
Kağnı, SABAHATTİN ALİ, Öykü
Kan Davası, R. NURİ GÜNTEKİN, Roman
Kanlı Topraklar, ORHAN KEMAL, Roman
Kaplumbağalar, FAKİR BAYKURT, Roman
Kara Ahmet Destanı, FAKİR BAYKURT, -
Kara Toprak, REŞAT ENİS, Roman
Karabibik, NABİZADE NAZIM, Roman
Karadeniz Hikayeleri, ZİYA HAYRETTİN,
Hikaye
Karanlığın Kuvveti, TALİP APAYDIN, Anı
Karanlık Dünya, ORHAN HANÇERLİOĞLU,
Roman
Karapürçek, SUNULLAH ARISOY, Roman
Karın Ağrısı, FAKİR BAYKURT, Öykü
Kasabanın Yarısı, MUZAFFER İZGÜ,
Mizah-Roman
Keklik, FAKİR BAYKURT, Roman
Kelleci Mehmet, KEMAL TAHİR, Roman
Kınalı Gelin, NAZİRE DEMİR, Roman
Kırmızı Yel, OSMAN ŞAHİN, Öykü
Koca Taş, TALİP APAYDIN, Öykü
Körduman, KEMAL TAHİR, Roman
Köy Doktoru, HONORE DE BALZAC, Roman
Köy Enstitüleri ve Ötesi, MAHMUT
MAKAL, -
Köy Öğretmenine Mektuplar, CEYHUN ATIF
KANSU, Deneme
Köy Papazı, HONORE DE BALZAC, Roman
Köyde Bir Ay, I. S. TURGENYEV, -
Köyden İndim Hollanda’ya, HÜRREM EFE,
Öykü
Köyden Kentten, KEMAL BİLBAŞAR, Öykü
Köye Dönen Yosma, PAKİZE BAŞARAN, -
Köye Gelen Deli, NOVASE GOVSA, -
Köye Giden Gelin, RAKIM ÇALAPALA,
Roman
Köye Gidenler, MAHMUT MAKAL, -
Köygöçüren, FAKİR BAYKURT, Roman
Köylü İsyanı, HONORE DE BALZAC, Roman
Köylüler, HONORE DE BALZAC, Roman
Köylüler, ANTON ÇEHOV, Roman
Köyümden, MAHMUT MAKAL, -
Köyümüzün İnsanları, AHMET ŞENTÜRK,
Roman
Köyün Kamburu, KEMAL TAHİR, Roman
Köyün Yolu, REFİK AHMET SEVENGİL,
Roman
Kurt Kanunu, KEMAL TAHİR, Roman
Küçük Paşa, EBUBEKİR HAZIM TEPEYRAN,
Roman
Maral, DURSUN AKÇAM, Roman
Memleket Hikayeleri, R. HALİT KARAY,
Öykü
Memleket Hikayeleri, BEKİR SITKI KUNT,
Öykü
Memleketin Sahipleri, MAHMUT MAKAL, -
Memleketin Sahipleri - Köye Gidenler,
MAHMUT MAKAL, -
Mola, YAMAN KORAY, Roman
Mutlu Köyün Mutsuz Kadını, MUSTAFA
GÜLÜSEVER, -
Odalarda, ERDAL ÖZ, Roman
Onbinlerce Kağnı, FAKİR BAYKURT, Roman
Onuncu Köy, FAKİR BAYKURT, Roman
Orta Direk, YAŞAR KEMAL, Roman
Ortakçılar, TALİP APAYDIN, Roman
Ortakçının Oğlu, TALİP APAYDIN, Roman
Ölmez Otu, YAŞAR KEMAL, Roman
Ölü Ekmeği, DURSUN AKÇAM, Öykü
Öte Yakadaki Cennet, TALİP APAYDIN,
Öykü
Pehlivan ve Çeteci Yörük Ali, BEDİRHAN
ÇINAR, -
Rahmet Yolları Kesti, KEMAL TAHİR,
Roman
Sağırdere, KEMAL TAHİR, Roman
Sara, SELAHATTİN ENİS, Roman
Saragöl, ÖMER POLAT, Roman
Sarduvar, FAİK BAYSAL, Roman
Sarı Traktör, TALİP APAYDIN, Roman
Silindir Şapka Giyen Köylü, SADRİ
ERTEM, Öykü
Sınır Kavgası, FAKİR BAYKURT, Roman
Son Seçim, EROL TOY, Roman
Susuz Yaz, NECATİ CUMALI, Öykü
Şamatalı Köy, LİNDGREN, -
Şeytanistan, ALİ YÜCE, Roman
Tırpan, FAKİR BAYKURT, Roman
Tonguç Yolu, MEHMET BAŞARAN, -
Toprağa Basınca, TALİP APAYDIN, Roman
Toprak Acıkınca, EROL TOY, Roman
Toprak Kokusu, REŞAT ENİS, Roman
Toroslardan Aşağı, HİKMET ÇETİNKAYA,
Öykü
Toz Duman İçinde, TALİP APAYDIN, Roman
Tütün Yorgunu, TALİP APAYDIN, Roman
Tütün Zamanı, NECATİ CUMALI, Roman
Vukuat Var, ORHAN KEMAL, Roman
Yaban, Y. K. KARAOSMANOĞLU, Roman
Yağmurlar ve Topraklar, NECATİ CUMALI,
Roman
Yalnız Efe, ÖMER SEYFETTİN, Öykü
Yarbükü, TALİP APAYDIN, Roman
Yayla, FAKİR BAYKURT, Roman
Yediçınar Yaylası, KEMAL TAHİR, Roman
Yelatan, ÜMİT KAFTANCIOĞLU, Roman
Yer Demir Gök Bakır, YAŞAR KEMAL,
Roman
Yılan Hikayesi, SAMİM KOCAGÖZ, Öykü
Yılanı Öldürseler, YAŞAR KEMAL, Roman
Yılanların Öcü, FAKİR BAYKURT, Roman
Yol Ayrımı, KEMAL TAHİR, Roman
Yoz Davar, TALİP APAYDIN, Roman
Yusufcuk Yusuf, YAŞAR KEMAL, Roman
Zaniyeler, SELAHATTİN ENİS, Roman
Zeliş, NECATİ CUMALI, Roman
Manzum Eserler
Eser
Adı, YAZARI, Türü
Köy Akşamları, ŞEMSİ BELLİ, Şiir
Köy Geceleri, HAMDİ GÖKALP, Şiir
Köy Melodileri, MUSTAFA MÜMTAZ, Şiir
Köy Şiirleri, M. ULUĞ TURANLIOĞLU,
Şiir
Köy Yolcusu, ŞAKİR ATALAY, Şiir
Köy Yollarında, HAZIM AYIK, Şiir
Köy Yolunda, HAYRULLAH ÇAVUŞ, Şiir
Köyde Akşam, H. BEDİ FIRAT, Şiir
Köyden Esintiler, MEHMET AKÇAN, Şiir
Köyden Sesler, KAMİL NİZAM BİGALI,
Şiir
Köyden Şiirler, MEHMET TUĞRUL, Şiir
Susuzluk, TALİP APAYDIN, Şiir
Yararlanılabilecek Diğer Kaynaklar,
Eser
Adı, YAZAN
Anadolu Efsaneleri, HALİKARNAS
BALIKÇISI,
Köy Halk Türküleri, YUSUF ZİYA
DEMİRCİ,
Köy Masalları, AHMET HİDAYET,
Köy Seyirlik Oyunları, NURHAN KARADAĞ,
H. Murat BABADALI
22 Nisan 2003
