Edebiyatta ve Antropolojide Köy Teması

Yarattığı kişileri belli bir ortam içinde sunan veya yaşatan, onların ruhsal yapılarını, yazgılarını, serüvenlerini tanıtan, çoğunlukla düz yazı biçiminde kaleme alınmış, oldukça uzun, hayal ürünü yapıtlar roman olarak adlandırılmaktadır.

İnsanların başlarından geçen ya da geçebilir kanısı uyandıran olayları yer ve zaman bildirerek anlatır. Roman olayları anlamak, anlatmak ihtiyacından doğmuştur. Romanlar konularına göre çeşitli şekillerde sınıflandırılır. Konusu köy havası ve özellikleri içinde gelişen roman köy romanı olarak adlandırılır.

Türk edebiyatında roman türünün başlangıcı Tanzimat Dönemi’nde Fransız edebiyatından yapılan roman çevirilerine bağlanabilir. Çeşitli dönemlerde Türk romanına hakim olan konular değişiklik göstermiştir. Milli Edebiyat Akımı ile birlikte yazarlar Anadolu’ya yönelmiş ve buradaki insanların yaşamlarını, sorunlarını konu alan eserler vermeye başlamışlardır. 1940’dan sonra konusunu köy yaşamından alan romanların sayısının arttığını görüyoruz. Türk köyündeki hayat gerçekçi bir dille anlatan Mahmut Makal’ın Bizim Köy adlı kitabı köy edebiyatımızın en önemli ilk eserleri arasındadır. Edebiyatımızda köy problemlerini değişik açılardan derinlemesine ele alan pek çok eser verilmiştir. Eski kır romanlarının şairliğe resimciliğe kaçan tasvirli romanların yerini bugün, köyün sosyal yapısını inceleyen, köylülerin ekonomik hayatını konu edinen yeni bir köy romancılığı gelişmiştir.

İlk antropolojik araştırmalar ilkel gruplar üzerinde yapılmıştır. Bu grupların sayısının azalması ile beraber yapılan çalışmalar durmamış bunları çeşitli konulardaki araştırmalar izlemiştir. Antropolojinin temel araştırma konusu kültür olduğu için insan topluluklarının özellikleri değişik açılardan incelenmektedir. Kültür çeşitli şekillerde gelecek kuşaklara aktarılır. Büyük bir toplulukta kültürün bazı öğeleri zaman içerisinde değişebilir. Buna rağmen ele alınan grubun alt gruplarında bu öğelerin daha geç ortadan kalktığı görülmektedir. Bunun en güzel örneğini kır toplumlarında görüyoruz. Antropologların kır toplumlarına yönelmesinde çeşitli sebepler etken olmuştur. Bilimsel olan bu yaklaşımın yanında edebiyatçıların da eserlerinde bu konuya değindiklerini görüyoruz. Roman, öykü gibi edebi eserler bizlere çeşitli ipuçları verebilmektedir. Böylece bizlerin araştırdığı ve onların anlattığı kırsal alanı karşılaştırma imkânımız söz konusu olmaktadır. Aşağıda konusu köy olan eserlerin bir listesi verilmiştir.

(Köy Konulu Edebi Eserler Listesi)

Hikaye, Öykü, Roman

Eser Adı, Yazarı, Türü

Acenta Mirza, OSMAN ŞAHİN, Öykü

Acı Para, EROL TOY, Roman

Acı Tütün, NECATİ CUMALI, Roman

Aç Harman, MEHMET BAŞARAN, Öykü

Ahmet’in Kuzuları, SAMİM KOCAGÖZ, Öykü

Amerikan Sargısı, FAKİR BAYKURT, Roman

Anadolu Garajı, FAKİR BAYKURT, Roman

Anadolu Notları, R. NURİ GÜNTEKİN, Gezi

Anadolu’dan Hikayeler, KEMAL BİLBAŞAR, Öykü

Asker Cıgarası, NECMİ ONUR, Öykü

Bacı, TAHSİN H. BENDOĞLU, Roman

Bahar Hikayeleri, KENAN HULUSİ KORAY, Öykü

Barış Çöreği, FAKİR BAYKURT, Roman

Başakçılar, O. ZEKİ ÖZTURAN, Öykü

Başka Olur Ağaların Düğünü, KEMAL BİLBAŞAR, Roman

Bataklık Çiçeği, SELAHATTİN ENİS, Öykü

Baykuş, H. FAHRİ OZANSOY, Roman

Bereketli Topraklar Üzerinde, ORHAN KEMAL, Roman

Bir Çift Öküz, SAMİM KOCAGÖZ, Roman

Bir Karış Toprak, SAMİM KOCAGÖZ, Roman

Bir Köy Öğretmeni, R. NURİ GÜNTEKİN, Roman

Bir Şehrin İki Kapısı, SAMİM KOCAGÖZ, Roman

Bir Yol, TALİP APAYDIN, Roman

Bizim Diyar, SEVİNÇ ÇOKUM, Roman

Bizim Köy, MAHMUT MAKAL, -

Bizim Köy (1975), MAHMUT MAKAL, -

Bozkır Gelini, BEKİR YILDIZ, Öykü

Bozkırda Geçen Günler, TALİP APAYDIN, -

Bozkırdaki Çekirdek, KEMAL TAHİR, Roman

Bozkırdaki Tehlike, KEMAL TAHİR, Roman

Büyük Mal, KEMAL TAHİR, Roman

Can Parası, FAKİR BAYKURT, -

Can Şenliği, ABBAS SAYAR, Roman

Cehennem Yolcuları, SELAHATTİN ENİS, Roman

Cihan Şoförü, SAMİM KOCAGÖZ, Öykü

Çamasan, DEMİRTAŞ CEYHUN, Öykü

Çarığımı Yitirdiğim Tarla, MEHMET BAŞARAN, Anı

Çarpana, ÜMİT KAFTANCIOĞLU, Öykü

Çıkrıklar Durunca, SADRİ ERTEM, Roman

Çilli, FAKİR BAYKURT, Öykü

Çuvalın Yanındaki Adam, NAHİT ERUZ, Öykü

Dağ Kanunu, BEDİRHAN ÇINAR, -

Dağdaki Kaynak, TALİP APAYDIN, Roman

Define, TALİP APAYDIN, Roman

Değirmen, SABAHATTİN ALİ, Öykü

Demirciler Çarşısı Cinayeti, YAŞAR KEMAL, Roman

Dik Bayır, ABBAS SAYAR, Roman

Doruktaki Öfke, EROL TOY, Roman

Döl, GÜLTEN DAYIOĞLU, Öykü

Dönemeç, ÜMİT KAFTANCIOĞLU, Öykü

Duru Göl, İLHAN TARUS, Roman

Efendilik Savaşında, FAKİR BAYKURT, Roman

Efkar Tepesi, FAKİR BAYKURT, Roman

Ekilmemiş Topraklar, ORHAN HANÇERLİOĞLU, Roman

Ekin İti, İLHAN TARUS, Öykü

Emmioğlu, TALİP APAYDIN, Roman

Eskici ve Oğulları, ORHAN KEMAL, Roman

Göl İnsanları, KEMAL TAHİR, Öykü

Güllüce’yi Sel Aldı, Y. ZİYA BADANLI, Roman

Güneydoğu’ya Geçit Yok, FERZAN GÜREL, Roman

Hacizci Toprak, CENGİZ TUNCER, Roman

Hanımın Çiftliği, ORHAN KEMAL, Roman

İnce Memed, YAŞAR KEMAL, Roman

İnce Memed II, YAŞAR KEMAL, Roman

İnsansız Şehir, ORHAN HANÇERLİOĞLU, Öykü

Irazca’nın Dirliği, FAKİR BAYKURT, Roman

Irgatların Öfkesi, KEMAL BİLBAŞAR, Öykü

Kaçakçı Şahan, BEKİR YILDIZ, Öykü

Kağnı, SABAHATTİN ALİ, Öykü

Kan Davası, R. NURİ GÜNTEKİN, Roman

Kanlı Topraklar, ORHAN KEMAL, Roman

Kaplumbağalar, FAKİR BAYKURT, Roman

Kara Ahmet Destanı, FAKİR BAYKURT, -

Kara Toprak, REŞAT ENİS, Roman

Karabibik, NABİZADE NAZIM, Roman

Karadeniz Hikayeleri, ZİYA HAYRETTİN, Hikaye

Karanlığın Kuvveti, TALİP APAYDIN, Anı

Karanlık Dünya, ORHAN HANÇERLİOĞLU, Roman

Karapürçek, SUNULLAH ARISOY, Roman

Karın Ağrısı, FAKİR BAYKURT, Öykü

Kasabanın Yarısı, MUZAFFER İZGÜ, Mizah-Roman

Keklik, FAKİR BAYKURT, Roman

Kelleci Mehmet, KEMAL TAHİR, Roman

Kınalı Gelin, NAZİRE DEMİR, Roman

Kırmızı Yel, OSMAN ŞAHİN, Öykü

Koca Taş, TALİP APAYDIN, Öykü

Körduman, KEMAL TAHİR, Roman

Köy Doktoru, HONORE DE BALZAC, Roman

Köy Enstitüleri ve Ötesi, MAHMUT MAKAL, -

Köy Öğretmenine Mektuplar, CEYHUN ATIF KANSU, Deneme

Köy Papazı, HONORE DE BALZAC, Roman

Köyde Bir Ay, I. S. TURGENYEV, -

Köyden İndim Hollanda’ya, HÜRREM EFE, Öykü

Köyden Kentten, KEMAL BİLBAŞAR, Öykü

Köye Dönen Yosma, PAKİZE BAŞARAN, -

Köye Gelen Deli, NOVASE GOVSA, -

Köye Giden Gelin, RAKIM ÇALAPALA, Roman

Köye Gidenler, MAHMUT MAKAL, -

Köygöçüren, FAKİR BAYKURT, Roman

Köylü İsyanı, HONORE DE BALZAC, Roman

Köylüler, HONORE DE BALZAC, Roman

Köylüler, ANTON ÇEHOV, Roman

Köyümden, MAHMUT MAKAL, -

Köyümüzün İnsanları, AHMET ŞENTÜRK, Roman

Köyün Kamburu, KEMAL TAHİR, Roman

Köyün Yolu, REFİK AHMET SEVENGİL, Roman

Kurt Kanunu, KEMAL TAHİR, Roman

Küçük Paşa, EBUBEKİR HAZIM TEPEYRAN, Roman

Maral, DURSUN AKÇAM, Roman

Memleket Hikayeleri, R. HALİT KARAY, Öykü

Memleket Hikayeleri, BEKİR SITKI KUNT, Öykü

Memleketin Sahipleri, MAHMUT MAKAL, -

Memleketin Sahipleri - Köye Gidenler, MAHMUT MAKAL, -

Mola, YAMAN KORAY, Roman

Mutlu Köyün Mutsuz Kadını, MUSTAFA GÜLÜSEVER, -

Odalarda, ERDAL ÖZ, Roman

Onbinlerce Kağnı, FAKİR BAYKURT, Roman

Onuncu Köy, FAKİR BAYKURT, Roman

Orta Direk, YAŞAR KEMAL, Roman

Ortakçılar, TALİP APAYDIN, Roman

Ortakçının Oğlu, TALİP APAYDIN, Roman

Ölmez Otu, YAŞAR KEMAL, Roman

Ölü Ekmeği, DURSUN AKÇAM, Öykü

Öte Yakadaki Cennet, TALİP APAYDIN, Öykü

Pehlivan ve Çeteci Yörük Ali, BEDİRHAN ÇINAR, -

Rahmet Yolları Kesti, KEMAL TAHİR, Roman

Sağırdere, KEMAL TAHİR, Roman

Sara, SELAHATTİN ENİS, Roman

Saragöl, ÖMER POLAT, Roman

Sarduvar, FAİK BAYSAL, Roman

Sarı Traktör, TALİP APAYDIN, Roman

Silindir Şapka Giyen Köylü, SADRİ ERTEM, Öykü

Sınır Kavgası, FAKİR BAYKURT, Roman

Son Seçim, EROL TOY, Roman

Susuz Yaz, NECATİ CUMALI, Öykü

Şamatalı Köy, LİNDGREN, -

Şeytanistan, ALİ YÜCE, Roman

Tırpan, FAKİR BAYKURT, Roman

Tonguç Yolu, MEHMET BAŞARAN, -

Toprağa Basınca, TALİP APAYDIN, Roman

Toprak Acıkınca, EROL TOY, Roman

Toprak Kokusu, REŞAT ENİS, Roman

Toroslardan Aşağı, HİKMET ÇETİNKAYA, Öykü

Toz Duman İçinde, TALİP APAYDIN, Roman

Tütün Yorgunu, TALİP APAYDIN, Roman

Tütün Zamanı, NECATİ CUMALI, Roman

Vukuat Var, ORHAN KEMAL, Roman

Yaban, Y. K. KARAOSMANOĞLU, Roman

Yağmurlar ve Topraklar, NECATİ CUMALI, Roman

Yalnız Efe, ÖMER SEYFETTİN, Öykü

Yarbükü, TALİP APAYDIN, Roman

Yayla, FAKİR BAYKURT, Roman

Yediçınar Yaylası, KEMAL TAHİR, Roman

Yelatan, ÜMİT KAFTANCIOĞLU, Roman

Yer Demir Gök Bakır, YAŞAR KEMAL, Roman

Yılan Hikayesi, SAMİM KOCAGÖZ, Öykü

Yılanı Öldürseler, YAŞAR KEMAL, Roman

Yılanların Öcü, FAKİR BAYKURT, Roman

Yol Ayrımı, KEMAL TAHİR, Roman

Yoz Davar, TALİP APAYDIN, Roman

Yusufcuk Yusuf, YAŞAR KEMAL, Roman

Zaniyeler, SELAHATTİN ENİS, Roman

Zeliş, NECATİ CUMALI, Roman

Manzum Eserler

Eser Adı, YAZARI, Türü

Köy Akşamları, ŞEMSİ BELLİ, Şiir

Köy Geceleri, HAMDİ GÖKALP, Şiir

Köy Melodileri, MUSTAFA MÜMTAZ, Şiir

Köy Şiirleri, M. ULUĞ TURANLIOĞLU, Şiir

Köy Yolcusu, ŞAKİR ATALAY, Şiir

Köy Yollarında, HAZIM AYIK, Şiir

Köy Yolunda, HAYRULLAH ÇAVUŞ, Şiir

Köyde Akşam, H. BEDİ FIRAT, Şiir

Köyden Esintiler, MEHMET AKÇAN, Şiir

Köyden Sesler, KAMİL NİZAM BİGALI, Şiir

Köyden Şiirler, MEHMET TUĞRUL, Şiir

Susuzluk, TALİP APAYDIN, Şiir

Yararlanılabilecek Diğer Kaynaklar,

Eser Adı, YAZAN

Anadolu Efsaneleri, HALİKARNAS BALIKÇISI,

Köy Halk Türküleri, YUSUF ZİYA DEMİRCİ,

Köy Masalları, AHMET HİDAYET,

Köy Seyirlik Oyunları, NURHAN KARADAĞ,

H. Murat BABADALI

22 Nisan 2003

http://www.antropoloji.net/index.php?option=com_content&view=article&id=136:edebiyatta-antropolojide-koy-temasi&catid=81&Itemid=476