Özellikle “İkileme” dediğimiz ikinci sürüm esnasında tarlayı kuşatarak istila eden bu otları toplar üst üste yığar 3-5 gün kuruduktan sonra ateşe verir yakardık. Bazen tarla kenarlarına çalı ve taş yığınlarının üstüne atarak toprakla bağlantısını kessek bile ne yapar ederler yine kendilerini tarlaya atarlardı. Bir rivayete göre, kaya üstünde 7(yedi) yıl kalsalar bile toprakla temas ettiklerinde tekrar üreyebilen bu ayrık otundan kurtulmak için toprak altındaki köklerinin bir parçasının dahi kalmaması için özen gösterirdik. Daha sonraları bunun ilacı da çıkmıştı ama nafile. Kısacası, kendisinden kurtulmanın imkânsız olduğu bir bitkidir.
Biz ondan kurtulmaya çalışırken o bizi bırakmıyordu. İyi ki de bırakmamış. Hastane kapılarında sürünüp doktorun yazdığı bir ton iğneyi yedikten sonra bir türlü kurtulamadığı hastalığının şifasını bir avuç kurutulmuş ayrık otu çayında bulan Recep Koşar bu otun kıymetini hepimizden daha bilendir.
Ayrık otu nasıl bir bitkidir?
Ayrık otu, Mayıs ve Ağustos aylarında, yeşil veya morumsu yeşil renklerde başak veren 20 ila 100cm. boylarında, çok senelik otsu buğdaygillerden bir bitkidir. Dünyanın bütün soğuk ve ılıman iklimli bölgelerinde, ayrıca tropikal ve astropikal iklim bölgelerinin yüksek kesimlerinde yetişen 125 kadar türün ortak adı ayrıkotudur. Bu türlerden bazıları tarıma çok zararlı iken, kimi türleri de hayvan yemi ya da çim bitkisi olarak özellikle yetiştirilmektedir.
Toprak altında çok fazla yayılmış olan kökleri kuvvetlidir ve karışık şekildedir. Özellikle kumlu ve sulak topraklarda yetişir. Kökleri ince halat gibi tefeksi, gövdeleri dik tüysüz içi boştur. Yaprakları dar uzun sivri uçlu ve birbirine paraleldir. Çiçekleri uç kısımda yassı başak şeklindedir. Meyve kısımları renkli ve uzundur.
Tarlalarda belirtilen türden başka buna benzeyen büyük ayrık otu (Cynadon dactylon) olarak bilinen çeşidin daha kalın kökleri olup, nişasta ihtiva eder. Bu tür de diğerleri gibi kullanılır. Mısır püskülü ve arpa ile de karıştırılarak kaynatılır.
Tarım alanlarında, ekimi ve dikimi yapılan ürünlere zarar verdiği için genellikle, toprak işlenirken kökleri toplama yöntemi ile mücadele edilir.
Bitkinin kökleri eskiden beri üriner hastalıklarda kullanılan önemli bir halk ilacıdır. Köpekler bile ağız ve bağırsaklarını temizlemek için bitkinin yapraklarını iştahla ve zevkle yemektedir. Bu yüzden köpek otu ya da köpek çimeni diye de bilinir. Hemen hemen Türkiye’nin, bütün bölgelerinde, doğal olarak yetişir.
Ayrık otu kökleriyle beraber su ile kaynatılarak kullanılır. Ayrık otunun asıl faydalı yeri kökleridir.
Kaynatılıp içildiğinde;
-İdrar yolu, mesane ve böbrek rahatsızlıklarını giderir.
-İyi bir idrar söktürücü ve idrar artırcıdır.
-Sarılık hastalığına iyi gelir.
-Böbrek taşı ve kumunu döker.
-Nezleyi geçirir.
-İshale iyi gelir.
-Mide rahatsızlıklarını geçirir.
-Nikris hastalığına çözümdür.
-Vücudu temizler ve kanı kuvvetlendirir.
-Özellikle ateşli hastalıklarda hastayı rahatlatır.
-Prostata karşı koruyucudur.
-Romatizma ve gutu azaltır.
-Kaynatılan suyu ile pansuman yapıldığında özellikle ergenlik sivilcelerine ve deri hastalıklarına iyi gelir.
Neler içermektedir: İçerisinde potasyum, demir gibi mineraller barındırır. A ve B yönünden oldukça zengindir. Saporinler, şeker, triticin, glikovalin, müsilaj gibi maddeler ve uçucu yağ bulunur.
Latincesi: Elymus repens, tritcum repens agropyrum repens,cynadon dactylon.
Ayrıkotu kökünün kullanımı
Ayrıkotu kökü; idrar söktürücü, mukoza koruyucu, antiseptik, bronşları rahatlatıcı, kan temizleyici özellikler taşır.
Ayrıkotu kökünün kullanımı
Ayrıkotu kökü; idrar söktürücü, mukoza koruyucu, antiseptik, bronşları rahatlatıcı, kan temizleyici özellikler taşır.
Bol miktarda karbonhidrat (triticin), müsilaj ve saponinler, mineral tuzlar, özellikle potasyum tuzu, silisik asit ve demir, vitaminler (A, B), organik asitler içeren ayrık otunun kökü, ilkbahar başlangıcında filizlenmeye başlamadan sökülür. Yıkanarak topraktan temizlenir ve açık havada kurutulur. Kuruduktan sonra, 55 derecelik yapay ısıda tekrar kurutulması doğru olur. Çünkü tam olarak kurumadığında küflenir ve kullanılamaz.
Saygı ve sevgilerimle.
/Hicabi AY
