AÇIKLAMA
Mahsus: "Şakacıktan, ciddiyetsiz, komik olma maksadı güderek" anlamına gelen bir kelimedir.
NOTLAR:
1-) Şapkalı (â) harfi uzatmak içindir.
2-) Çift harf de (aa, ee) uzatarak okumak içindir.
3-) (Ə) ve (ə) harfi (a-e) arası kalınlıkta bir sestir.
-----------------------
S O R U L A R
Aşşâdâki metini dikədlücene okuyn ve ilg dörd soriye una göre cuvab verün.
"Həmide gelinin Alaçam'dâki agrabalânın mıdfag terənə îtiyəci vardu. Bunun uçun 3-5 tene tâta iləzim olu. Bi hafta günü bunu Həmide geline söylerle. Həmide gelin, tamam bizde var, ben çöcünen gönderürüm diye söz verü. Köye gelince de ôlu Mıstafiyə söyler. Mısdava, ben nəsi əgidürüm u gadar tâtî, yalûz gitmem deyince u sıra aşşa puvar yanındaki têlede gara mancar topliyen Güllü gelinden bi çöcüg ister, Mıstafînen barâbur gitsinne diye. Güllü gelin de iyi uzaman bizim gara oğlanı zabahliin gönderürüm der. İki ilkokul çöcüü birer metüre boyunda üçer tene tâtinen Samsag, Geceglü, Evcü ve Pergelü sırtından ârı taa Alaçam'a gidmeg uçun zabanan erkenden yola çıkarla."
Soru 1: Delümemedin Mıstafinen Güllü gelinin Gara Çöcüü bu tâtaları Sordan köyünden yayan olarak taa Alaçam'a ələdmüşlemüdü, ələdememüşlemüdü?
a-) Ələdmüşdüle, ələdmüşdüle.
b-) Çöcügle çog yorugmuşladu be.
c-) Mısdava yorukunca tâtaları fırladub admuşdu.
d-) Gara Çöcüg tâtaları toplîp Mıstafiye yardım edmüşdü.
e-) Hepsü.
Soru 2: Çöcügle onca yükün altında gidîkenezin başlaana aşşadəkilədən hənkisi gelmüşdü?
a-) Samsag'tan geçîken Gara Çöcüü Delü Şügrü'nün köpə ısırmuşdu.
b-) Evcü çayından geçîkenezin Mısdava kayıp suya düşmüş iicene ıslanmuşdu.
c-) Pergelü'de mal güden çöcügle öönnerini kesip, paralaanı almag isdemüşledü.
d-) Alaçam'a iniiken Goymad Yoguşundan aşşa tâtinen gaymuşladu.
e-) Hiçbirisüde deyil.
Soru 3: Pergelü çobannarinən gâşulaşunca çöcügle naabmış olabilüle?
a-) Gara Çöcüg geri gaçalım demüşdü.
b-) Mısdava unnarı görmiyemüşüg gibi yapıp yannarından geçib giderüg demüştü.
c-) Mısdava öönnerine çıkan ilk çöcüün gafasına tâtî geçümüşdü.
d-) Pergelü çöcügle peşleene düşince unnarda tâtaları bırakib gacmuşladu.
d-) Ye öönnerine kimse çıgmadise bu söyleenin hepisi yalanısa.
e-) Bacaggadaran çöcügle yalan mı gonuşacamışla, tööbe tööbeee.
Soru 4: Alaçam'a varıb tâtaları agrabalâna buragdugdan soona Mıstafinən Gara Çöcüg naapmuşladu?
a-) Agrabâlarının verdüü yime yimüşledü.
b-) Gendü çöcüglēnen çarşuya gönderüb doduma ısmarlamuşladu.
c-) Öylen vakıtı sinemiye gidelim teklüfüne Gara Çöcüg bayulmuşdu.
d-) Mısdava garşu çıgub, "ben sinemiye minemiye gidmem" diye diredmüşdü ve bedava sineməyi seretməmüşlədü.
e-) Sineme parasinen gine dooduma alub yəliye yəliye köye gidmüşdüle.
******
Soru 5: "Köyün genc delügannusu Emin bigün Kömürlüg davına tek başuna odun edmiye gider. Guru odun topliceem diye âşam olduunun fargına varamayıb garanuva galu. Yolunun üzerinde de İrəhmi usdanun evü vardu. Bu ev davın gıyısında olduu uçun daadan geleceg dilki, çakal, gurd ve doğuz gibü zararlu hayvannardan gorunmag uçun ısurgan bi köpeklerü vardu. Gelüb geçeni ısurmasun diye köpee günüz baalarla eme aşam oluşliig çezerle. Emin, köpenen dalaşacâma yolu dolaşurum diyeregden Eskiköy yoluna çıkıp urdan dooru köye gidmiye gərər verü emme Mutaflularun bi sürü köpee olduu aklına gelince bundan vazgeçer. Çaresüz galan Emin omuzuna uzuncana bi gazug alup İrəhmi usdanun urdan geçmiye gerer verü."
Soru: Emin'in başuna aşşâdâki şıglardan hankisi gelmüş olabilü?
a-) Emin, yolun gıyısında üyiyen köpeen yanından sessüzce geçiken köpeg üyenib Emin'i Megsütgilin uriye gadar govalamuştu.
b-) Köpek havliinci Emin evdeekilere söslenmiş, İrəhmi usdanın İsməyil de dışaru çıkıp köpee "mah mah mah" diye çıırub dutmuş, Emin de emin adımlarınan urdan geçip gitmüşdü.
c-) Emin na gadar baarıb çıırdiise de evde çalan irediyenin sösünden kimse duymamuş ve köpeg Emin'i bacaandan yakaladuu gibi Guaranug Derenin çayına yuvarlamuşdu.
d-) Köpeg saldurunca başına gelecegleri hesabeden Emin durmuş, köpeen yanına sokulmasını beglemüş, yanına iicene yaglaşan köpeg de gazuu gafasının ortasına yimüşdü.
e-) Doğru cuvab "d" şıggudu.
Soru 6: “Tegin’inen Həmid, köyde buvalarının ocaglaanı tüddüren iki emmoğludula. Aynı zamanda bir birleriynen iyi aanaşan iki gafadardula. Həmidin bi odun kesme moturu vardu. Uniynen gendü odunnaanı kesdüü gibi bi mazud benzün parasına başgasının odunnaanı da kesmiye gidmegdedü. Uzag yere ya da başga bi köye gidikenezin yanına argadaş olarak Tegini de çaaru. Günnerden bigün bunna Gelemedden Gulug Memedin odununu kesmiye giderler eme Teginin buvası foruz bu işe çok fırslanu. Âşam olunşliik Tegine bârub çârur, bi uvarmaduu galu.
Soru; Sefercüün Səli(Foruz) ooluna niye gızmış olabilü?
a-) Cıgara içiyele deene.
b-) Baa demeden gidiyele deene.
c-) Ekmag yimeden açgine gidiyele deene.
d-) Aşamın garanuuna galdıla deene.
e-) Tegin öküzleri sulamadan giddi deene.
Soru 7: “Sordanköyüne her sene gar yaamaz. Yavarsa da iicüg yavar, u da hemencecüg eriip gider. Bu nedenle köyde av mav işi olmaz. Eme 10 senede bir bi kar yavar bi kar yavar ki Garabovazdâki sazlıglar donup buzlanduu uçun yaban ördegleri gaannarını doyurmag uçun çay sularını təgibederegden taa Sordanköyün daalarına gada çıgarla. U sene hem sazlıklarda hem de köyde bir av olu bi av olu ki sormayın gidsin. Avcıla bayram ederle sənki. İşde bu avcıların birisi İləz Osmangilin Metin diyeri de Güllü gelinin Gara Çöcüüdür. Aaşamdan gəvilleşüle ördeg furmag uçun, zabânan erkenden Gemirlig çayından girip Eskiköy çayından çıkmaya. Zabah olu, Garaçöcüg Yukarköyde Metini begler begler emme gelen giden olmaz. Bunun üzerine Metingilin evine gider, Metini sorar. Gardeşleri Sedatgil de biz bilmiyog, zabanan erkenden gitmiş derle. Bunun üzerine tek başına çaya giren Garaçöcük beki çaylarda garşulaşurug diye avlanmaya başlar. U gün gocaman gocaman iki dene ördek furur eme Metininen bi dürlü garşulaşub buluşamazla.”
SORU: Metin neriye gidmiş olabilü?
a-) Ugün günnerden Çarşamba günîse Metin nışannusuyla gonuşmiye gitmüş, lafa dalmış, bubaluuna yakalanup bi ton laf işüdmüşdü.
b-) Yannışlugla Samsag çayına gitmüş, uriye gadaran gişmişiken Helima dedesigile uramuş, dayı oolu İrfanınan lafa dalıb galmuşdu.
c-) Çog ördeg furmag uçun ördeglerin köyü Garabovaza gidmüşdü.
d-) Cigara içmiye gişmüşdü.
e-) Yaanış şıg, Metin cıgara içmez ki.
Soru 8: “Sordan Köyünde tütün dikme zamannarında iisənne imecülüg yapıyadula. Tütün dikilecek gişinin təlesinde toplaşulu, gadunnar tütün dikiiken adamların da kimisü aşşa puvardan fucularınan su çeker, kimisü su bonduruglariinen daşur, kimüsü de kadunnarın ıbrıglarına sitiline su doldurur yəni dâtuculug yəpiyedüle. Daşıma işi zâmetlü olduundan çöcugle genellikle dâtma işüne bakıyedüle. Hacı Habibgilin imecisinde bu su dâtucularından birisi de Ömer Meral’du. Emme veləkin imecidəki gızla boyuna Ömer’in üsdüne su dökerle.
Soru: Bu gızla Ömer’i nauçun ıslatiye olabilüle?
a-) Iscagdan buvalmasın diye Ömer’i serinnedmeg uçun.
b-) Aslında Ömer unnarın ayaggabılarını ısladduu uçun.
c-) Fidesi biten imeciye fide götümedüü uçun.
d- Yakup əbisi çîrinci bagmaduu uçun.
e-) Ömer de bişey ânımıyadu belki unun uçun.
Soru 9: Gember yerinde mal güden bi çöcüg mallarını Kelçeben yerine götümeg istese aşşâdâki yollardan hangisini təkibedmelüdü?
a-) Köyaltı- Bıdamalug- Samsag çayı- Çetillik.
b-) Değmenyanı- Sancar- Garunugdere- Arduclug-Salak.
c-) Köklük- Muradlu- Cilim- Aktopraklug.
d- Âşam oluşlig eve gider, ertesi günü zabânan da Kelçebenyerüne gider. Noolmuş yəni.
e-) Həə, çog dooru vallâ. Gember yerine gıran mı girdi de dutup malları köyün bi ucundan öteki ucuna götümeg uçun uraşacak.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder