Terkedilen İşler: Yabacılar Som Savururlarken.
Toplumsal araştırmalarda ön planda ele alınan konu temel iletişim aracı olan konuşma dilinin araştırılmasıdır. Her ne kadar bu ağızlar terkedilip eğitim, basın-yayın ve göçler nedeniyle günlük konuşma dilinin kullanımına geçiliyor olsa da aslında unutulmayıp yaşatılmasının sağlayacağı kültürel katkı ihmal edilmemeli. Bu ağızlar aslında bizim kültürel zenginliklerimizdendir. Kısaca köy ağzı dediğimiz "köy dilinin ses ve biçim bilgisi" konusuna örnek bir metinle başlamayı uygun bulduk.
Bir Masalımız Var
Köy Ağzı İle
[Anlatan: Hanife KOŞAR, Okur-Yazar Değil, Doğum Tarihi 1907 Derleme Tarihi:1982 ]
Bi varımış bi yokumuş. Evel zaman içinde galbur saman içinde bi gadununan çöcügleri varımış. Gadun bi gün ormana gidiye. Gidîken de çöcüglêne “gapi benden başga kimsiye açman emi” dêne çöcüglerini tenbihliye. Çöcükleri de “tamam ana gapi senden başga kimsiye açmok” diyele.
Gadun giddügden sôna bi gurd gelmiş gapî çalmış. Gurd gadunun giddûnü biliyemüş tebi. Evdeki çöcügle “kim u?” dene sormuşla. Gurd da “açın gapî ben anâzım” demiş. Çöcügle “sen anamız dîlsin. Anamızın sösü incîdi. Seninkîse galın” demişle.
Gurd gidiye. Sôna bidê geliye. Gine gapî çalıye. Çocugle gine soriye “kim u?” diye. Gurd gine “anâzım” diye. Tebi sösünü inceldiye. Eme çöcügle inanmiyele tebi. “Sen bizim anamız dîlsin. Bizim anamızın elleri öyle dîlidi.” diye başga bi mahna buliyele. Gurd gine gidiye tekrar geliye. Çöcügle gine inanmîp gapi gine açmiyele. Nayetinde Gurd ne edip ediye çöcükleri gandurup unnara gapi açduruya.
Çöcügle gapi açınca Gurd u çöcüglerin hepisini yiye. Yannuz bi tek denesi galiye geriye. Sona gurd gidip puvarın başında su içiye ve urda üyiye. Sôna gadun dâdan geliye, bakiyeki çöcüglerini Gurd yimiş. Hemencecüg puvarın yanına gidiye üyüyen Gurdu öldürüp gânındaki çöcüklerini gurtariye.
(Koşar, Ç., Ninem Söyledi ben dinledim, Notlar)
Günümüz Türkçesiyle
Bir varmış bir yokmuş. Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, bir kadın ile çocukları varmış. Kadın bir gün ormana gidiyor. Giderken de çocuklarına “Kapıyı benden başka kimseye açmayın, tamam mı?” diye tembihliyor. Çocukları da ona “Tamam ana, kapıyı senden başka kimseye açmayız.” diyorlar.
Kadın gittikten sonra bir kurt gelmiş, kapıyı çalmış. Kurt, kadının gittiğini biliyormuş tabi. Evdeki çocuklar “kimsin?” diye sormuşlar. Kurt da “Açın kapıyı. Ben ananızım” demiş. Çocuklar “Sen anamız değilsin. Anamızın sesi ince idi. Seninki ise kalın” demişler.
Kurt gidiyor. Sonra bir daha geliyor. Yine kapıyı çalıyor. Çocuklar yine soruyorlar “kim o?” diye. Kurt yine “ananızım” diyor. Tabi sesini inceltiyor. Ama, çocuklar inanmıyorlar. Sen bizim anamız değilsin. Bizim anamızın elleri öyle değildi” diyerek başka bir bahane buluyorlar. Kurt yine gidiyor, tekrar geliyor. Çocuklar yine inanmayıp kapıyı açmıyorlar. Nihayetinde, Kurt ne edip eyliyor, çocukları kandırıp onlara kapıyı açtırıyor.
Çocuklar kapıyı açınca Kurt o çocukların hepsini yiyor. Yalnız, geriye bir tanesi kalıyor. Sonra kurt gidip pınarın başında su içiyor ve orada uyuyor. Sonra kadın dağdan geliyor. Bakıyor ki çocuklarını kurt yemiş. Derhal pınarın yanına gidiyor, uyuyan kurdu öldürüp karnındaki çocuklarını kurtarıyor.
(Koşar, Ç., Akbulut Köyü Köy Ağızları, Örnek Metinler)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder